Projekt zmian do ustawy o VAT – powrót do przestarzałych rozwiązań

Projekt UD314 – rozszerzenie odpowiedzialności solidarnej na usługi niematerialne

Do 10 listopada trwają konsultacje publiczne rządowego projektu zmian w ustawie o VAT (UD314). Zawiera on sporo zmian, część z nich jest dobra, część neutralna, natomiast jest kilka, które nie przystają do obecnego poziomu rozwoju systemu VAT w Polsce.

Powrót do odpowiedzialności solidarnej

Jedną z kontrowersyjnych propozycji jest zmiana art. 105a, która rozszerza zakres stosowania odpowiedzialności solidarnej nabywcy za VAT nierozliczony przez sprzedawcę.

W uzasadnieniu projektu czytamy: W związku ze zidentyfikowaną skalą wykorzystywania wskazanych usług niematerialnych do nieuprawnionego odliczania VAT, zasadne jest objęcie ww. usług niematerialnych zakresem instytucji odpowiedzialności solidarnej, co pozwoli ograniczyć skutki takich nieprawidłowości. W przypadku usług niematerialnych odpowiedzialność solidarna dotyczyć będzie usług bez względu na ich wartość. Zaznaczyć bowiem należy, że usługi niematerialne nie są objęte obowiązkową formą mechanizmu podzielonej płatności.

Lista usług objętych nowym rozwiązaniem jest następująca:

1. Usługi związane z oprogramowaniem
2. Usługi związane z doradztwem w zakresie oprogramowania komputerowego
3. Usługi zarządzania stronami internetowymi (hosting)
4. Usługi rachunkowo-księgowe
5. Pozostałe usługi doradztwa związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i usługi zarządzania
6. Usługi doradcze w zakresie projektów architektoniczno-budowlanych
7. Usługi w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych
8. Usługi reklamowe
9. Usługi badania rynku i opinii publicznej
10. Pozostałe usługi profesjonalne, naukowe i techniczne, gdzie indziej niesklasyfikowane
11. Usługi związane z zatrudnieniem
12. Usługi związane z administracyjną obsługą biura i pozostałe usługi wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej

Nabywca tych usług będzie odpowiadał solidarnie ze sprzedawcą, jeśli w momencie zakupu towaru lub usługi wiedział albo miał powody przypuszczać, że podatek od tej transakcji (w całości lub części) nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.

Z odpowiedzialności solidarnej można będzie się zwolnić, jeżeli zapłata nastąpi w mechanizmie podzielonej płatności – chyba że czynność została wykonana w ramach oszustwa, czyli np. faktura jest pusta, a więc żadna usługa nie została wykonana.

Czy to jest dobry kierunek?

Z jednej strony rozumiem potrzebę uszczelniania systemu VAT. Usługi niematerialne faktycznie często są wykorzystywane do np. wyprowadzania pieniędzy ze spółki, czy do tworzenia fikcyjnych kosztów.
Z drugiej jednak strony zastanawiam się, czy te zmiany są spójne z ogólnym kierunkiem zmian w systemie VAT, a więc z postępującą cyfryzacją rozliczeń podatkowych.

W przyszłym roku wchodzi w życie KSeF – całkowita rewolucja w fakturowaniu. System KSeF umożliwi administracji skarbowej bieżącą i automatyczną kontrolę łańcuchów transakcji. Z chwilą wejścia w życie obowiązkowego KSeF urzędy skarbowe będą miały wgląd w każdą wystawioną fakturę, szybciej niż podatnik ją zaksięguje.

Administracja skarbowa ma również wgląd w rozliczenia VAT obu stron transakcji, od dawna podatnicy składają pliki JPK_V7. Od 2027 r. w pewnym zakresie monitorowane będą również płatności za faktury, ponieważ konieczne będzie wpisywanie numeru faktury KSeF w tytule przelewu.

Podsumowanie

W obecnych realiach rozszerzanie odpowiedzialności solidarnej może być niepotrzebnym krokiem wstecz – jakbyśmy wracali do czasów sprzed cyfryzacji systemu. Zwalnia ona w pewien sposób administrację skarbową z odpowiedzialności za łapanie i karanie oszustów podatkowych. Na celowniku jest nabywca – który nie odliczy VAT naliczonego z pustej faktury, dostanie sankcję 100% za posługiwanie się pustą fakturą i jeszcze będzie odpowiadał za zaległość podatkową sprzedawcy.

Nie współczuję takiemu nabywcy, bo zwykle ma świadomość, że uczestniczy w nieuczciwym procederze. Obawiam się jednak, że takie podejście do walki z oszustwami VAT osłabia skuteczność administracji skarbowej, hamuje rozwój cyfrowych rozliczeń i cofa nas do czasów, gdy walka z wyłudzeniami oznaczała jedynie złapanie nabywcy i problem wydawał się rozwiązany.

---

Autor artykułu: Zbigniew Makowski – Prezes Zarządu Instytutu Finansów i Podatków Publicznych, główny autor Nowej Ustawy VAT